Niniejsza opinia prawna, dotyczy stosunkowo nowej tematyki. Traktuje ona o procedurze stwierdzania naruszenia wartości Unii Europejskiej, w powiązaniu z tzw. „mechanizmem warunkowości”, podczas przyznawania środków finansowych państwom członkowskim. Autorka podkreśla, że organizacja jest polem ścierania się interesów poszczególnych państw członkowskich, które nieraz biorą górę nad dobrem całej Wspólnoty. Zauważalna staje się coraz to większa dychotomia w rozumieniu współpracy międzypaństwowej, w ramach sojuszu, a także powrót do podziału na państwa starej oraz nowej Unii. Podkreślić należy, że takie podejście nie ma odzwierciedlenia w prawie traktatów i stanowi głęboką niesprawiedliwość, a także próbę poróżnienia formalnie równych sobie członków. Uzależnianie więc przyznawania środków budżetowych od ocen urzędników unijnych, czy polityków, będących wszak reprezentantami poszczególnych państw, może tylko pogłębić i tak zauważalne różnice pomiędzy państwami sojuszu.
Wstępując do Unii Europejskiej, państwa członkowskie uznały prezentowane przez nią wartości, zawarte w art. 2 TUE. Warto jednak podkreślić, że zawarły je już uprzednio, w swoich wewnętrznych porządkach prawnych. W tym miejscu Autorka dokonuje ich prezentacji, ze szczególnym uwzględnieniem praworządności. Komisja Wenecka, jako ciało doradcze Rady Europy, która jest niezależną względem UE organizacją międzynarodową, określiła listę kontrolną kryteriów, na podstawie których państwo uznaje się za praworządne, bądź nie. W ramach organizacji pojawiały się liczne głosy, stanowiące o potrzebie opracowania definicji w prawie pochodnym UE.
Działania organizacji opierają się na rządach prawa, stąd wszystkie jej działania powinny mieć oparcie w traktatach i zostać demokratycznie potwierdzone na arenie państw członkowskich. Praworządność stanowi tło dla wielu aktów prawa pochodnego w stosunku do art. 2 UE, jednakże nie stanowią opracowanej jej definicji, która jest niejednolita i nieostra. Niesie to jednak za sobą możliwość szerokiego manewru politycznego, co może powodować celową nadinterpretację.
W dalszej części pracy zaprezentowana została procedura naruszenia wartości, zgodnie z art. 7 Unii Europejskiej, a także plan budżetowy na lata 2021-2027, który po raz pierwszy zakłada możliwe uzależnienie wysokości przyznanych środków od wypełniania standardów państwa prawa. Dokonano również oceny propozycji prezydencji niemieckiej, które wykazują wiele nieścisłości, nieposiadających podstaw prawnych. Oba kolejne państwa sprawujące prezydencję po Niemczech (Portugalia i Słowenia), prezentują sceptyczne nastawienie do mechanizmu warunkowości, proponując rozstrzygnięcie tej kwestii przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W kolejnej części pracy wskazano również na instrument weta, jako możliwy do zastosowania w procedurze budżetowej, w który zostały wyposażone państwa przez Traktat z Lizbony. Wszelkie zaś elementy pozatraktatowe mogą prowadzić do odczytania decyzji wyłącznie w kontekście politycznym, a decydenci kierują się interesami poszczególnych państw członkowskich, nie zaś całej Wspólnoty.
Pobierz PDF