Wolność sumienia i wyznania stanowi jedno z praw podstawowych przyznanych każdemu człowiekowi. W polskim porządku prawnym zapewnia to art. 53 Konstytucji RP w brzmieniu:
- Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.
3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepisart. 48zasada ochrony władzy rodzicielskiej ust. 1 stosuje się odpowiednio.
4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.
6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.
7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.
Prawo to należy do sfery bardzo osobistej, postrzeganej przez każdego w sposób indywidualny, a także przy uwzględnieniu różnorodności jej przejawów, staje się ona szczególnie narażona na potencjalne naruszenia ze strony innych osób. Z uwagi na to, że nie ma ona charakteru nieograniczonego, objęcie jej ochroną wydaje się szczególnie uzasadnione. Obecnie pojawiają się bowiem kolejne przejawy zachowań, które pozostają wymierzone w istotę tej wolności lub z uwagi na wystąpienie kolizji z innymi prawami i wolnościami, wymagają podjęcia stosownych rozstrzygnięć co do zakresu tej ochrony. Można też założyć, że z racji na pewne, aktualne czynniki – z jednej strony wielokulturowość społeczeństwa, a z drugiej jego postępującą laicyzację, dynamika współczesnych zagrożeń wolności sumienia i wyznania w dalszym ciągu pozostanie niezmienna i będzie wiązać się z koniecznością oceny, czy poszczególne, zaistniałe naruszenia praw i wolności osobistych, odnoszą się również do tej sfery życia człowieka.
W niniejszej pracy Pani dr Zuzanna Gądzik komentuje kwestię wolności sumienia i wyznania oraz jej granic. Dodatkowo opisuje formy przemocy i dyskryminacji z powodu przynależności wyznaniowej, zagrożenie osób duchownych, a także kwestię znieważenia przedmiotów i miejsc kultu religijnego.
Pobierz PDF